Fren sistemi arıza ve çözümleri

Fren Sistemi Nedir? Sık Karşılaşılan Fren Sistemi Arızaları Nelerdir?

Fren sistemi aracın hızını azaltan ve gerektiğinde durmasını sağlayan bir sürüş kontrol sistemidir ve güvenli bir sürüş için araçta bulunan önemli donanımlardan biridir.Araçların kaza yapmasını engelleyecek en önemli hususlardan biri olduğu için fren sisteminden çok yüksek güvenilirlik ve dayanıklılık beklenmektedir.

Fren sisteminin temel amacı, araçların her türlü iklim ve yol şartlarında hızlı ve güvenli bir biçimde durabilme yeteneğine sahip olmasıdır. Bu bakımdan aracı güvenli bir şekilde durdurmak, aracın hızında istenmeyen ivmelenmeyi engellemek ve yavaşlamayı sağlamak ve duran aracı yerine sabitlemek fren sisteminin temel görevlerindendir.

Fren sistemi çeşitleri nelerdir?

Motorlu araçlarda birbirinden bağımsız yaygın üç farklı fren sistemi kullanılabilir.

1. El freni

Park edilen aracın olduğu yerde sabit kalması için kullanılır.

2. Ayak freni

Araç hızının kontrol edilmesi ve aracın durdurulması için kullanılır.

3. Yardımcı frenler

Bazı araçlarda ayak frenleriyle beraber kullanılan yardımcı fren sistemleridir.

Fren sistemleri ana hatlarıyla hidrolik frenler (klasik hidrolik frenler, vakum yardımlı hidrolik frenler, hava yardımlı hidrolik frenler), mekanik frenler, havalı frenler, elektrikli frenler olmak üzere 4’e ayrılır.

Diskli fren sistemi arızaları ve olası sebepler nelerdir?

1. Frenleme sırasında aracın bir tarafa çekmesi

 Fren pabuçları çarpık, ön düzen ayarları bozuk, pistonlar yerine yapışmış ya da balatalar yağlanmış olabilir. Fren pabuçlarının çarpık olması da aracın bir tarafa çekmesine sebebiyet verebilir.

2. Fren pedalında fazla boşluk olması

Sistemde hava vardır ya da fren hidroliği azalmış tır. Sistemde hava vardır ya da fren hidroliği azalmıştır.

3. Fren pedalında titreşim olması

Fren diski incelmiştir.

4. Frenlerin çok ısınması

Sistemde kalıcı bir basınç bulunuyor ya da güç freni çalışmıyor olabilir. Sürücünün sürekli frene basması da frenlerin ısınmasına sebebiyet verebilir.

5. Frenlerden ses gelmesi

Balatalar aşınmış, balata yüzeyleri camlaşmış ya da disk kalipere sürtüyor olabilir.

6. Teker silindirinin kaçırması

Piston lastik segmanları arızalı olabilir ya da pistonda çizik veya korozyon vardır.

7. Frenin tutmaması

Pabuç ve balata uygun şekilde yerleştirilmemiş olabilir. Lastik segman arızalı olabilir. Hidrolik sistemde hava kalmıştır ya da hava alma ventili açık kalmıştır. Merkez silindir lastik segmanı kaçırıyor olabilir. Keçeler şişerek pistonlar yapışmış ya da fren servosu arıza yapmış olabilir. Hidrolik sistemde sızıntı bulunabilir.

8. Fren pedalının sertleşmesi

Fren servosu çalışmıyor ya da kaliper pistonları yapışmış olabilir.

9. Frenleme için ekstra kuvvet gerekmesi

Balatalar yağlanmış ya da fren servosu çalışmıyordur.

Kampanalı fren sistemi arızaları belirtileri ve olası sebepler nelerdir?

1. Fren yaparken aracın bir yöne çekmesi

Teker silindiri arızalıdır, balataların tümü aynı değildir, fren balataları yağlanmıştır, fren hidrolik borusu tıkanmıştır ya da fren pabuçları ayarsızdır. Bunların dışında fren balatalarına hidrolik bulaşması ve fren sper tablasının gevşekliği araçların fren esnasında bir yöne doğru çekmesine sebebiyet verir.

2. Frenlerden birinin tutukluk yapması

Pabuç geri getirme yayı arızalıdır. Hidrolik borulardan biri tıkanmıştır. Fren pabuçları ayarsızdır. Tutukluk yapan fren teker silindiri arızalıdır.

3. Bütün frenlerin tutukluk yapması

Fren çubuk bağlantıları ayarsızdır veya fren merkez silindiri arızalıdır.

4. Fren pedalının yumuşak olması

Hidrolik sistemde hava vardır veya fren pabuçları ayarsızdır.

5. Frenlemenin ekstra kuvvet gerektirmesi

Fren balataları yanmış, ısınmış veya ıslanmıştır. Pabuçlar ayarsızdır, hidrovak çalışmıyordur ya da fren kampanası camlaşmış ve parlak bir hale gelmiştir.

6. Fren pedalının düşmesi

Fren merkez silindiri aşınmıştır. Çubuk bağlantısının ayarı normal değildir. Fren balataları aşınmıştır. Fren hidroliği bitmiş veya seviyesi düşmüştür. Fren pabuçları ayarsızdır. Hidrolik sistemde hava vardır.

7. Fren hidrolik seviyesinin düşmesi

Fren merkez silindiri veya fren teker silindirinde kaçak vardır. Hidrolik boru bağlantıları gevşektir ya da borular hasar görmüştür.

8. Frenlerin hassas olması

Pabuçlar ayarsızdır. Kampanalar çizilmiştir. Fren siper tablaları gevşemiştir. Hidrovak arızalanmıştır. Yanlış balata kullanılmıştır. Fren balataları greslenmiştir veya yağlanmıştır.

9. Frenlerin ses yapması

Balatalar veya kampanalar aşınmıştır. Pabuçlarda çarpıklık vardır veya pabuç perçinleri gevşemiştir. Parçalarda gevşeklik vardır.

Frenleme esnasında ikaz lambasının yanması: Basınç diferansiyel supabı, lamba ya da ön veya arka kısımlardan biri arızalıdır.

Fren merkez pompası arızaları ve olası etkiler nelerdir?

1. Çek valfinin arızalanması

Çek valf görevini yapmadığında, basın azalır ve frenler geç devreye girer.

2. Merkez silindiri veya pistonlarının aşınması

 Hidrolik sıvının piston arkasına sızıntı yapmasına ve basıncın istenen değere ulaşamamasına neden olur.

3. Merkez pompası pistonu geri getirme yaylarının kırılması

Fren pedalına kuvvet uygulanmadığı zaman pistonlar geriye, geri getirme yaylarının kuvvetiyle gelir. Yaylar arızalanırsa kontrol supabı yerine oturmayacağından sistemde gerekli basınç korunamaz. Bu durumda frene bastığımız zaman fren sistemi geç devreye girer.

4. Hidrolik seviyesinin azalması

Merkez silindirinin deposundaki çatlak veya fren hatlarında meydana gelen kaçaktan kaynaklanır. Bu durumda frenleme etkisi tamamen veya kısmen azalır.

5. Merkez pompası pistonu lastik segmanlarının arızalanması

Lastik segmanların aşınması veya deforme olması halinde, frenleme esnasında, basınçlı hidrolik pistonun arka tarafına sızar. Bu durumda frenin etkisi azalır.

Hidrovak arızaları ve olası etkiler nelerdir?

1. Hidrovak geri alma yayının arızalanması

Yay arızalandığında diyafram boş konumda tam olarak geri gelemez. Bu durumda fren etkisi azalır.

2. Hidrovak diyaframının delinmesi veya yırtılması

Diyaframın iki tarafı arasında basınç farkı oluşamayacağından sadece pedal kuvveti ile frenleme yapılır. Frenleme kuvveti azalır, fren mesafesi artar.

Fren boru ve hortum arızaları ve sebepleri nelerdir?

Fren kuvvetinin bütün teker silindirlerine ait fren mekanizmasına eşit olarak iletilmesi için boru ve bağlantılarının hatasız çalışması hayati önem arz eder. Bu bakımdan fren hortumları veya borularında aşınma, yırtık, sürtünme, eziklik olmaması, boru ve alıcılarda yağ kaçağı bulunmaması gerekir. Fren boruları zamanla deforme olacağından boruların belli aralıklarla kontrol ettirilmesi, eskimiş veya yıpranmış fren hortumlarının mutlaka değiştirilmesi güvenli bir sürüş için çok önemlidir.

En sık karşılaşılan arızalar; boruların sıçrayan bir cisimle yağlanması, aşırı paslanması, uygun olmayan kelepçelerle birbirine tutturulması, burkulması, şişmesi, eğilmesi, yırtılması veya çatlamasıdır.

Limitör arızaları ve sebepleri nelerdir?

Limitörler, frenleme esnasında, aracın yük dağılımına uygun olarak fren merkez pompasından gelen basınçlı hidroliğin ön ve arka tekerleklere uygulama miktarını ve zamanlamasını düzenler. Araç kullanımında ve yol testinde limitör arızasından şüphelenildiğinde gerekli kontrollerin yapılması ve yenisi ile değiştirilmesi önem arz eder.

El freni arızaları ve sebepleri nelerdir?

1. Kampana tipi el frenleri arızaları

El freni teli kopabilir, fren teli kampana levyesinden kurtulabilir, el freni kolunun dişlileri aşınabilir veya kırılabilir, el freni ayarı yanlış yapılabilir.

2. Diskli tip el freni arızaları

El fren teli kopabilir, kalipere hareket ileten levye eğilebilir veya el fren kolu dişlileri aşınıp kırılabilir.

Elektromekanik park freni arızaları ve olası sebepler nelerdir?

Araç gösterge panelinde el freni lambası yanıp sönüyorsa, elektrikli el freni sadece kısmen uygulanmış veya bırakılmış ya da elektrikli el freninde bir sorun var demektir. Sık karşılaşılan sorunlar içerisinde elektromotor arızası, motor ile dişli arasındaki kayışın kopması, iletken kopukluğu dikkat çeker.

Havalı fren sistemi arızaları ve olası sebepler nelerdir?

1. Frenlerin ani kavraması

Fren kampanası eğilmiştir veya pabuç geri getirme yayları zayıflamış ya da kırılmıştır.

2. Frenlemenin zayıflaması

Fren ayarı düşüktür. Fren pedal valfi arızalıdır. Balata ve kampanalar aşınmıştır. Fren hava odalarında kaçak vardır. Fren hava basıncı düşüktür. Fren kampanası eğilmiştir. Hatlarda tıkanıklık ya da daralma vardır. Fren balataları yağlanmıştır.

3. Frenlerin çalışmaması

Frenler ayarsızdır. Balatalar yağlanmıştır. Hava boru ve hortumlarında tıkanıklık vardır. Fren sisteminde yeterli hava basıncı yoktur. Fren pedal valfi arızalıdır.

4. Frenlemenin tekerlekler arasında eşit dağılmaması

Fren hava körüklerindeki yaylar eşit değil ya da zayıftır.

5. Depolardaki hava basıncının düşmesi 

Kompresör arızalıdır veya hava filtresi tıkanmıştır. Boru ve bağlantılarda kaçak vardır. Kompresör kasnak kayışı kaçırıyordur. Sistem valflerinde birisi veya birkaçı arızalıdır.