YAKITLAR JEOLOJİSİ

İnsanoğlu yaşamak için enerji kaynaklarına ihtiyaç duymaktadır. Üretmek, ürettiğini taşımak, depolamak ve dağıtmak gibi işlemleri enerji kaynağı olmadan, insan gücü ile daha uzun sürede ve pahalıya mal etmektedir. İnsanların toplu olarak yaşadıkları alan olan ülkeler bu nedenle enerji kaynaklarına ihtiyaç duymaktadırlar. Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişimlerinin sürükleyici unsuru ve en temel gereksinimlerinden biri, enerjidir. Bu nedenle de ülke yönetimlerini üstlenenler, enerjiyi kesintisiz, güvenilir, temiz ve ucuz yollardan bulmak ve bu kaynakları da mutlaka çeşitlendirmek durumundadırlar. 

Aşağıdaki Şekil 1’de enerji kaynaklarına baktığımız zaman, yenilemez enerji kaynaklarının Jeoloji mühendisliğinin konusu olduğu görülmektedir. 

Yakıt nedir?

Fiziksel ve kimyasal yapısında bir değişim meydana geldiğinde enerji (ısı) açığa çıkaran her türlü malzemenin genel adına yakıt denir.

Yakıtlar içerdikleri enerjiyi ya yanmak gibi kimyasal anlamda ya da nükleer füzyon gibi nükleer anlamda serbest bırakırlar. Yakıtların en önemli özelliklerinden biri enerji üretebilmeleri için depolanabilmeleri ve sadece gerektiğinde bir iş üretebilmek için gerekli olan enerjinin üretimi için kullanılabilmeleridir.

Yakıtların esas maddesini organik karbon teşkil eder. Isı, bu organik karbonun oksijen ile reaksiyonu sonucunda açığa çıkar. Bu reaksiyon ısısından sanayide büyük ölçüde faydalanılır.

Yakıtların Sınıflandırılması

Günümüzde enerji kaynakları petrol karşılığı üzerinden değerlendirilmektedir. Bu nedenle enerji talebi verileri TEP olarak belirlenmektedir. 

TEP: Ton Eşdeğer Petrol

Her bir enerji türünün üretim ve tüketim miktarları farklı ölçü birimleri ifade edilir.

• Petrol  -varil
• Elektrik -kWh
• Kömür -ton
• Doğal Gaz -m3 

Farklı olan bu ölçü birimlerinin kolaylık sağlaması açısından ton eşdeğer petrol (TEP) kullanılır. Başka bir değişle TEP; enerji üretim ve tüketim hesaplamalarında kullanılan ortak bir ölçü birimidir. 1 ton ham petrolün eşdeğeri olarak tanımlanır.

Örnek:

• 1000 kWh elektrik-0.086 TEP
• 1 ton fueloil -0.96 TEP

Bir iş yeri 1 yılda 1.000.000 kWh elektrik enerjisi, 5000 ton fueloil kullanıyor ise bu iş yerinin yıllık enerji tüketimi; (0.086x1.000.0000)/1000=86 TEP5000x0.96=4800 TEP - Toplam Yıllık Enerji Tüketimi=86+4800=4886 TEP

International Energy Agency ve (IEA) Energy Information Administration (DOE) tarafından yapılan bir çalışmada elde edilen tahmini dünya enerji tüketiminin 2030 yılına kadar değişimi aşağıda görülmektedir. 

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ENERJİ ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ

Şekilden görüldüğü gibi 2030 yılında OECD ülkesi olmayan ülkelerin en az ek 4 Milyar TEP enerji ihtiyacı olacaktır.

Dünyada enerji elde etmek için kullanılan yakıtlara baktığımız zaman petrol, kömür ve doğal gaz olduğu görülmektedir

Dünya’da fosil enerji kaynaklarına baktığımızda, rezervlerin yeterliliği açısından bir sorun yoktur. Bilinen üretilebilir rezervler; petrolde 54 yıl, doğal gazda 64 yıl, kömürde ise 216 yıl yetecek düzeydedir3. Mevcut rezervler açısından asıl sorun, bu kaynakların, dünya yüzeyinde coğrafi anlamdaki “eşitsiz” dağılımından kaynaklanmaktadır. Bu husus, özellikle petrol ve doğal gaz kaynakları açısından böyledir. Kömürde ise, diğer iki fosil kaynağa göre çok daha “dengeli” bir dağılım vardır ve bu özelliği de kömürün, özellikle arz güvenliği açısından, stratejik bir avantajını oluşturmaktadır.