Süspansiyon Nedir? Süspansiyon Nasıl Çalışır?

Araç gövdesi ile tekerlekler arasına yerleştirilen süspansiyon sistemi, yolun yapısından kaynaklanan titreşimleri sönümlemek üzere tasarlanmıştır.

Süspansiyon sistemi sürüş konforu ve güvenliği açısından ihtiyaç duyulan bir sistemdir. Direksiyon sistemi, ön düzen geometrisi ve tekerleklerle bir bütünlük içerisinde çalışır.

Süspansiyon sistemi iki temel görevi yerine getirir; sürüş güvenliği ve sürüş konforu. Süspansiyon sistemi, yoldan gelen darbe ve titreşimler yay tarafından emilirken, yay salınımını da amortisörler absorbe etmektedir. Böylece araçtaki yolcuların konforu sağlanmış olur. Ayrıca süspansiyon sistemi (amortisör ve yaylar), her türlü yol ve sürüş şartlarında, tekerleklerin yola maksimum temasını sağlayarak ve araca etki eden dinamik kuvvetleri karşılayarak, aracın yol tutuşunu iyileştirmektedir. 

Süspansiyon sisteminden beklenen konfor ve sürüş güvenliği, sistem açısından bir birine zıt beklentilerdir. Bir aracın yol tutuşunun daha iyi olması için veya ağır yük taşıyabilmesi için, sert süspansiyon sistemi gerekir; bu durumda konfor azalacaktır. Bir aracın konforlu olması için, yumuşak süspansiyon sistemi gerekir, bu durumda aracın yol tutuşu kötü olacak ve savrulma eğilimi fazla olacaktır, ayrıca ağır yükler taşıyamayacaktır. 

Günümüzde kullanılan binek otomobillerde kullanılan süspansiyon sistemleri, bu iki beklentinin ideal bir karışımını sunmaktadır, hem konfor hem performans beklentilerini orta düzeyde karşılamaktadır. Araç sahiplerinin "aracım spor performanslı olsun iyi yol tutuşuna sahip olsun, hem de konforlu olsun" beklentileri, üst sınıf araçlarda "adaptif süspansiyon sistemi" ile karşılanmıştır. Adaptif süspansiyon sistemi ile, hem otomatik olarak hem de manuel (buton) olarak, aracın süspansiyon sistemi, sürüş moduna göre ayarlanabilmektedir. Bu sistem havalı süspansiyon sistemi (körüklü) olarak da biliniyor. Örneğin agresif sürüşte, aracın yüksekliği azaltılıp, süspansiyon sistemi sertleşmekte, böylece aracın yol tutuşu ve viraj performansı artmaktadır; konfor modunda ise süspansiyon sistemi yumuşatılıp, araç yüksekliği arttırılmaktadır. 

Süspansiyon Sistemi Elemanları Nelerdir?

(1) Yaylar

Yol yüzeyinden meydana gelen şokları üzerine alır.

(2) Amortisörler

Yayların salınımlarını sönümleyerek sürüş konforunu sağlamak amacıyla kullanılır.

(3) Denge çubuğu

Aracın yanal salınımını önler.

(4) Bağlantı sistemi

Süspansiyon sisteminin tüm parçalarını, birbirine düzenli bir şekilde bağlayarak, tekerleklerin boylamasına ve yanlamasına hareketlerini kontrol altında tutar.

Süspansiyon Sisteminin Görevleri Nelerdir ?

a)  Şasiyi, kaportayı, taşınan yükü korumak, sürüş konforunu sağlamak, lastiklerin yol tutuşunu iyileştirerek ve savrulmayı önleyerek sürüş güvenliğini sağlamak amacıyla yol yüzeyinden gelen darbe-titreşim ve salınımları sönümler. 

b) Sürüş ve frenlemede lastiklerle yol arasındaki sürtünmeden kaynaklanan kuvvetleri aracın gövdesine iletir. 

c) Aracı taşıyan tekerleklerle gövde arasındaki açısal-geometrik ilişkiyi sağlar.

ç) Her yol şartında ve virajlarda tekerleklerin (lastiklerin) yol tutuşunu kaybetmemesini sağlar.

Süspansiyon Sistemi Çeşitleri Nelerdir?

1.  Bağımsız Süspansiyon Sistemi

2.  Yarı Bağımsız Süspansiyon Sistemi

Sabit Süspansiyon Sistemi;

Süspansiyon sistemleri -Sabit süspansiyon sistemi ve Bağımsız süspansiyon sistemi olarak iki temel çeşide ayrılır.

Binek Otomobiller ve Hafif Ticari Araçlarda Kullanılan Süspansiyon Sistemi

Binek otomobillerde ve bazen hafif ticari araçların arka dingilinde (arka köprüde) (vw caddy gibi) bağımsız süspansiyon kullanılır. Bu tip araçlarda yeterli konfor ve yol tutuşu, makul seviyede de yük taşıyabilmesi amaçlanır. Ön süspansiyon her halükarda bağımsız süspansiyondur; ya çift salıncaklı ya da MacPherson bağımsız süspansiyondur.

Orta sınıf binek otomobil araçlarda en yaygın süspansiyon kombinasyonu: 

Ön süspansiyon: Bağımsız (çift salıncaklı veya macpherson- genelde mac phersondır)

Arka Süspansiyon: Burulma kirişli süspansiyon (ben buna yarı bağımsız diyorum). Örneğin toyota corolla, renault clio, renault megane. Bu kombinasyon çok yaygın kullanılır.

Ön Süspansiyon: Bağımsız (Çift salıncaklı veya macpherson- genelde mac phersondır)

Arka Süspansiyon: Bağımsız Çift salıncaklı  (Örneğin: Honda civic)

Bu kombinasyon yol tutuşu ve performans açısından daha iyidir. Hem ön hem arka süspansiyon bağımsızdır. 

Binek otomobillerde ön ve arkada yay olarak helezon yay ve amortisör kullanılır.

Hafif ticari araçlarda (kamyonet - minibüs- bazı doblo tipi araçlarda) önde yay olarak helezon ve amortisör; arkada yaprak yay-makas ve amortisör kullanılır.

Ağır Vasıtalarda Kamyon - Tır - Otobüs Gibi Araçlarda Kullanılan Süspansiyon Sistemi

Bu tip araçlarda konfordan çok, daha fazla yük taşıyabilme beklentisi olduğundan, hem ön hem arka süspansiyonda sabit süspansiyon sistemi kullanılır. 

Sabit süspansiyonda, yay olarak: kalın çok katlı makaslar (yaprak yaylar) veya yeni nesillerde makas yerine yay görevi gören hava körükleri kullanılır. Buna ilave olarak amortisör her zaman vardır. Yani; makas + amortisör veya hava körüğü + amortisör şeklinde kullanılır.

Bazı hafif ticari araçlarda (minibüs-kamyonet gibi), Ön süspansiyon bağımsız mac pherson süspansiyon + arka süspansiyonda sabit dingilde makas + amortisör kullanılır. Bu tip araçlarda kullanılan yaprak yaylar kamyonlara kıyasla daha az katlı ve daha ince olur, çünkü tonajları kamyonlar kadar çok değildir. 

Ağır yük taşıyan araçlarda (kamyonlarda) yay olarak helezon yay kullanılmaz, helezon yayın yük taşıma kapasitesi düşüktür.

Aşağıda, sabit süspansiyon ve bağımsız süspansiyon konusunu (Süspansiyon Sistemi Parçaları) başlıklı yazımızda ele alacağız.

Sabit Süspansiyon Sistemi

Sağ ve sol tekerlekler bir dingil ile rijit olarak bir birine bağlıdır. Yoldan gelen darbe ve titreşimler, eğim farkları, tekerleklerin birbirlerine bağlı olmalarından dolayı her iki tekerlek tarafından karşılanır ve sönümlenir. 

Sadece tek tekerleğin maruz kaldığı etkilerden, diğer tekerlek de etkilenir. 

Yoldaki eğimden, kasislerden ve çukurlardan, aracın gövdesi bir bütün olarak daha fazla etkilenir. Yaprak yay (makas) kullanılır.

Yapısı basittir, fakat çok dayanıklı bir süspansiyon çeşididir. Genellikle hafif ticari araçlarda, ticari araçlarda, kamyon, otobüs ve yük taşıyan araçlarda ve iş makinalarında kullanılır.

Daha az konforludur, virajlarda gövdede eğim oluşabilir, titreşim ve salınım daha fazladır.

4 Bağlantılı Tip Sabit Süspansiyon Sistemi

Arka süspansiyonda kullanılır. Sabit süspansiyon sistemi tipleri içinde en konforlu olan yapı budur.

Yatay Kontrol Rodlu Süspansiyon Kol Tipi -  HelezonYaylı Sabit Süspansiyon

4x4 araçlarda ve ağır yük taşıyan kamyon vb araçlarda kullanılır. Sabit dingille beraber helezon yay kullanılmıştır. Makaslı sisteme göre daha konforludur. Yapısı dayanıklıdır.

Bağımsız Süspansiyon Sistemi Nedir? 

Tekerlekler gövdeye birbirinden bağımsız olarak salıncak ve amortisör-yay bağlantısıyla bağlanmıştır. Yol şartlarından kaynaklanan bir tekerleğin hareketi (yukarı-aşağı hareketi) diğer tekerleği etkilemez. Daha iyi yol tutuşu sağlanır, virajlarda savrulma daha iyi önlenir.

Bağımsız süspansiyonda tekerlekler bağımsız olarak (yukarı-aşağı) hareket ettiğinden, araç gövdesinin eğilmesi ve savrulması azaltılmıştır. Böylece aracın direksiyonla yönlendirilmesi de iyileştirilmiştir. 

(Bağımsız Süspansiyon Sistemi Yapısı) resim ve açıklama

(Amortisör, helezon yay, direksiyon kutusu, direksiyon rot kolu, direksiyon rot başı, alt salıncak, travers, rotil, direksiyon mafsalı (aks başı), viraj denge çubuğu, z rot)

Bağımsız Süspansiyon Avantajları Nelerdir ? 

Bağımsız Süspansiyon Sistemi Özellikleri:

 • Yaysız kütle ağırlığı daha azdır, aracın konforu ve yol tutuşu yüksektir.

• Yaylar, tekerleklerin konumunu etkilemez, daha yumuşak yaylar kullanılabilir,

• Tekerlekler bir sabit dingille birbirine bağlanmaz, bu sayede daha fazla hacim kazanılır, motor yere daha yakın monte edilebilir, taşıtın ağırlık merkezi yere daha fazla yakın olacağından yol tutuşu daha iyi olacaktır.

• Sabit süspansiyon sistemine göre daha fazla parçaya sahiptir, daha komplekstir.

• Süspansiyon bağlantıları ayarlanarak tekerlek geometrisi ayarlanabilir (toe-in, kamber vb)

• Viraj denge çubuğu sayesinde savrulma, yana yatma azaltılmış, konfor ve güvenlik arttırılmıştır.

Bağımsız süspansiyon sistemi nasıl çalışır ?

Araç yoldayken tekerleklerden biri çukurda diğeri tümsekte olduğunda bile, tekerlekler birbirini etkilemez, bu sayede aracın gövdesi (şasisi) eğilmez ve düz durabilir. Sabit süspansiyonlu (dingilli ve makaslı) sistem olsaydı, araç yana doğru eğilecekti.

Bağımsız Süspansiyon Sistemi Çeşitleri Nelerdir?

1. MacPherson Süspansiyon Sistemi (Daha fazla bilgi için tıklayın) 

2. Çift Salıncaklı Süspansiyon Sistemi (Daha fazla bilgi için tıklayın)

3. Burulma Çubuklu Çift Salıncaklı Süspansiyon Sistemi 

Burulma Çubuklu Çift Salıncaklı Süspansiyon Sistemi

Alt salıncak lastik burçlu bir bağlantı ile üst salıncağa bağlıdır. Üst salıncak, frezeli olarak (dönmeyecek şekilde) burulma çubuğuna (tork koluna) bağlanmıştır. Helezon yay yerine, yük altında dönmeye zorlanarak burulan ve bu burulmayla yay etkisi gösteren burulma çubukları kullanılmıştır.

(Burulma Çubuklu Çift Salıncaklı Bağımsız Süspansiyon)resim

Burulma Kirişli Süspansiyon Nedir? (Yarı bağımsız süspansiyon)

Önden çekişli otomobillerin arka süspansiyonlarında kullanılır. Aks kirişinin burulabilme özelliği vardır. Süspansiyon kolu aks kirişine kaynaklanmıştır. Daha fazla bagaj hacmi sunar. Virajlarda denge çubuğunun etkisiyle yana yatma etkisi azaltılır.

Taşıta Etki Eden Kuvvetler Nelerdir ?

Araç hareket ederken, araca yol yüzeyinden ve aerodinamik sebeplerle çeşitli kuvvetler etki etmektedir. Bu kuvvetler aracın salınım yapmasına sebep olur. Bu kuvvetler sonucunda araç; sallantı, yan yatma, zıplama, gezme yapabilir.

(Araca etki eden kuvvetler ve aracın yaptığı resim hareketler)(Araca etki eden kuvvetler ve aracın yaptığı hareketler) resim