Ateşleme Çeşitleri

Teknolojik gelişmelere paralel olarak ateşleme sisteminde ve kullanılan ateşleme bobinlerinde de gelişmeler meydana gelmiştir. Eskiden yeniye değişik tipteki ateşleme sistemi ve ateşleme bobinlerine bakalım.

Ateşleme sistemi çeşitleri

A) Klasik Ateşleme Sistemi 

1. Platin Kumandalı Klasik Ateşleme Sistemi 

2. Manyetik Kumandalı (Transistörlü) Elektronik Ateşleme Sistemi 

3.Hall Etkili Klasik Ateşleme Sistemi Örnek: 98 honda civic ateşleme sistemi

B) Elektronik (İkiz) Ateşleme Sistemi 

C) Direkt (Bağımsız) Ateşleme Sistemi     

Daha sonra işleyeceğimiz konu : Çift Bujili Motorlar - Çift Ateşlemeli Motorlar

Ateşleme Bobini Çeşitleri

1. Distribütörlü Metal kutulu Eski Tip Endüksiyon Bobini

2. Distribütörlü Platinsiz Manyetik Uyartımlı Tip Ateşleme Bobini

3. İkiz Ateşlemeli veya Kutu Tip Ateşleme Bobini

4. Sıralı Tip Tek Parça Endüksiyon Bobini

5. Kalem Tip Soketli Buji Üstü Ateşleme Bobini

Ateşleme sisteminin görevi: Benzinli motorlarda silindire alınan hava+yakıt karışımının, sıkıştırma zamanının sonuna doğru bujide kıvılcım oluşturarak tutuşturulmasını sağlamaktır. Bunun için 12 voltluk akü gerilimi, ateşleme bobininde 20-30 bin volta yükseltilerek, doğru zamanda bujilere gönderilir. Buji tırnaklarından atlayarak devresini tamamlayan yüksek gerilimli elektrik akımı kıvılcım (ark) oluşturur, böylece benzin-hava karışımı tutuşur ve yanma (patlama) başlar.

Benzinli motorlarda hava yakıt karışımı buji kıvılcımıyla ateşlenerek yakılır, bu sebeple benzinli motorlarda ateşleme sistemi vardır. Motorda ateşleme bir sıraya göre gerçekleşir. Ateşleme sırası motordan motora fark edebilir.

Genelleme yapmak gerekirse örneğin:

4 silindirli motorda 1-3-4-2 veya 1-2-4-3 

6 silindirli motorda 1-5-3-6-2-4 veya 1-4-2-6-3-5 

8 silindirli motorda 1-8-6-2-7-3-4-5 veya 1-8-4-3-6-5-7-2

Ateşleme Sırası Nasıl Bulunur?

Ateşleme sırası 4 silindirli motorlarda çok yaygın olarak 1-3-4-2 şeklindedir. Bazı motorlarda bu sıra değişebilir emin olmak gerekir. Bazı motorların silindir kapaklarında ateşleme sırası yazar. Bazı motorların ateşleme modüllerinde ve buji kablolarında 1'den 4'e kadar numaralar yazar, bu kablolar ve bağlandıkları silindirlerdeki bujiler takip edilebilir. Eğer sırasını bilmediğiniz bir ateşleme sistemini sökecekseniz, kalemle kabloları etiketleyin veya fotoğraf çekin.

Hiç bir yerde motorun ateşleme sırası yazmıyor, kataloğu bulamadınız, bu durumda motorun ateşleme sırasını tespit etmek için ne yapmak gerekir? 

Külbütör kapağını (motor üst kapağını sökün), supapları görmeniz gerekir, motoru (ateşlemesiz) kısa marşlarla ya da bir şekilde alet kullanarak (krank kasnağı anahtarı gibi) döndürürken, birinci silindirin supaplarını izleyin, birinci silindirin egzoz supabının açılıp kapanmasını izleyin, birinci silindirin egzoz supabı açılıp kapandığına göre, bundan sonraki ilk açılacak olan ilk egzoz supabı, 2. ateşlemenin olduğu silindire ait olacaktır, bu şekilde supapları takip ederek motorun ateşleme sırasını tespit edebilirsiniz.

Distribütörlü Metal Kutulu Eski Tip Endüksiyon Bobini

En eski tip ateşleme bobini bu tipdir, endüksiyon bobini de denir. Yaklaşık 100 yıl öncesinden beri, 1980-90’lara kadar kullanılmıştır. Bu tip ateşleme bobini, klasik distribütörlü ateşleme sistemi bulunan eski benzinli araçlarda kullanılmaktadır. Ateşleme bobininde yüksek voltajın (20 bin volt) oluşması için, distribütördeki platin takımı kullanılırken, oluşan yüksek gerilimin bujilere dağıtılması da distribütördeki tevzi makarasıyla sağlanır. Kayıplar oldukça fazladır.

Endüksiyon bobini hakkında daha fazla bilgi.

Distribütörlü Platinsiz Manyetik Uyartımlı Tip Ateşleme Bobini

Metal kutulu endüksiyon bobininden sonra geliştirilen ateşleme bobini türüdür. 1990’larda kullanılmıştır. İçerisinde bir primer ve bir sekonder devre bulunur. Ateşleme için yüksek voltaj çıkışı bir tanedir. Ateşleme gerilimi distribütörle sağlanır. Bu tip ateşleme bobininin kullanıldığı sistemlerde, primer akımı transistörle elektronik olarak kesilir. Uyartım sinyali ise, krank mili konum sensöründen elde edilmektedir. Yani, voltajın dağıtımı gene eski tip distribütörle (tevzi makarasıyla) yapılırken, yüksek gerilimin oluşması için primer akımını kesen platin takımı kaldırılmış, bu, elektronik (manyetik) olarak transistörle (ve sinyal jeneretörüyle) sağlanmıştır. 

Alakalı konu gelecek: Manyetik Kumandalı - Transistörlü Elektronik Ateşleme Sistemi 

İkiz Ateşlemeli Çift Kıvılcımlı veya Tek Kıvılcımlı Kutu Tip Ateşleme Bobini

1990’lardan sonra kullanılmaya başlanmıştır. Ateşleme bobini plastik kutu şeklindedir ve 4 adet (silindir sayısı kadar) yüksek gerilim çıkış ucu bulunur. Bu sistemde distribütör tamamen ortadan kaldırılmış ve sistem tamamen elektronik olarak çalıştırılmaktadır. Ateşleme sistemini elektronik kontrol ünitesi yönetir.

A) Eğer ikiz (kardeş) ateşlemeli tip ateşleme sistemi kullanılıyorsa, içerisinde iki adet primer iki adet sekonder sargı bulunur. İki buji aynı anda kıvılcım üretir fakat silindirlerden sadece biri sıkıştırma sonundayken, diğer egzoz zamanındadır. Örneğin 1-4. ve 2-3. Silindirlerde aynı anda ateşleme olur. Buna çift kıvılcımlı ateşleme de denir.

B) Eğer her bir silindirdeki buji için ayrı ayrı sırasıyla ateşleme söz konusuysa, buna tek kıvılcımlı ateşleme denir. Bu durumda ateşleme bobinin kutusunda her buji için ayrı ayrı primer ve sekonder devreler bulunacaktır (4’er tane). Bu tip ateşleme bobinleri günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir.

Yüksek gerilim buji kabloları kullanılmaya devam edilmiştir.

Sıralı Tip Tek Parça Endüksiyon Bobini

90’lar ve 2000’li yıllarda kullanılmıştır. Motor silindir kapağında uzun boru gibi tek parça şeklindeki ateşleme bobinine, buji bağlantıları sabitlenmiştir ve tek parçalı yapıdadır. Ateşleme bobini, bujilerin tepesine aynı anda geçmiş durumdadır. Her buji için ayrı ayrı ateşleme bobinleri bu tek parça uzun kütük yapı içerisinde bulunur. Yüksek gerilim buji kabloları ortadan kaldırılmıştır. Daha kompakt bir yapı sağlanmıştır.

Kalem Tip Soketli Buji Üstü Ateşleme Bobini - Bağımsız Direkt Elektronik Ateşleme Sistemi

Günümüzde üretilen benzinli araçlarda kullanılan en son sistem olan, direkt (bağımsız) elektronik ateşleme sisteminde bu tip ateşleme bobinleri kullanılır.

Detaylı bilgi için: Bağımsız Kalem Tip Ateşleme Bobini... 

Ateşleme bobinleri her bujinin üstüne ayrı ayrı takılır ve bağımsız olarak çalışır. Ateşleme performansı en yüksek olan ve kayıpların en az olduğu ateşleme bobini türü budur. Verim yüksektir, arıza olduğunda sadece bozuk olan bobin değiştirilir, böylece tamir masrafı da azaltılmıştır.