Senkromec Nedir Nasıl Çalışır?

Giriş mili üzerinde bulunan bir dişli, pinyon milleri (çıkış milleri) üzerinde bulunan bir dişli ile birlikte, senkromeç ve sürgü manşonu vasıtasıyla değiştirilmeden önce, dişlilerin aynı devir sayısına (senkrona) getirilmelidir. Bu işleme senkronizasyon (hız eşitlenmesi) denir. Senkronizasyon işlemi, vites değişimi sırasında, vites dişlisindeki bir sürtünme koniği ve senkromeç bileziklerindeki sürtünme konikleri üzerinden gerçekleşir.

Vites kutusunda hareket aktarımı iki dişli ile gerçekleşir

Bu dişli çifti farklı çaplardadır ve biri döndüren (tahrik) dişli; diğeri döndürülen dişlidir.

Farklı iki milde karşılıklı olarak çalışan iki dişliden biri (normalde) serbest konumdadır (mile yataklı) ve hemen yanında, onu mile kilitleyen bir senkromeç bulunur. Bu dişlinin karşısındaki dişli ise, üzerinde bulunduğu mil ile tek parça halindedir ve her zaman mille beraber döner, bunu için bir senkromeçe gerek yoktur.

Birbirine karşılıklı ve daimi olarak kavraşmış bulunun tüm dişliler, her zaman birlikte dönerler. Fakat sadece senkromeç tarafından kilitlenen dişli üzerinden hareket aktarımı olur. Dişlilerin dönüş hızları; diğer dişlilerden ve üzerlerinde  döndükleri milin dönüş hızından farklıdır.

Senkromeç bir bütün olarak, her zaman, üzerinde bulunduğu mil ile aynı hızda döner, bu hiçbir zaman değişmez. Çünkü senkromeç göbeği, üzerinde bulunduğu mile frezeli olarak geçmiş durumdadır.  Burada hızı eşitlenen iki parça; vites dişlisiyle, senkromeç (manşon) dişlisidir. Çünkü farklı hızlarda dönen iki dişli birbirine geçemez (geçse bile kırılabilir).

Senkromeç, mil üzerinde serbestçe dönen ve üzerinden kuvvet aktarımı olmayan dişlinin dönüş hızını, yine aynı dişlinin üzerinde döndüğü milin dönüş hızını birbirine eşitler, buna senkronizasyon (hız eşitlenmesi) denir. Daha sonra vites dişlisindeki kurt dişliler ile, senkromeç manşonunun içindeki dişler birbirine kilitlenir-geçer.

Bu durumda mekanik tasarıma göre

Milden > Senkromeçe  > Dişliye

olacak şekilde tork aktarımı gerekleştirilir.

Farklı hızlarda karşılıklı olarak dönen iki dişli üzerinden tork aktarımının sağlanması için, yani o dişli çiftinin vitesine takılması için, o iki dişliden birinde bulunan senkromeçin, dişli ile mili birbirine bağlaması gerekir (yani senkromeçin kilitlenmesi gerekir). Sonuç olarak mil ile beraber dönen senkromeç ile, dişli hızları eşitlendiğinde, kayıcı manşon hareket ederek, vites dişlisine kilitlenir ve vites konunu oluşur, bu durumda tork aktarımı başlar.

Vites boştayken şanzımandaki tüm senkromeçler boşta- ortada (nötr) konumdadır. 

Vites değişimi sırasında, vites kolunun hareketi, çelik halatlar veya itme çubukları aracılığıyla, vites değiştirme mekanizmasına iletilir. Değiştirme mekanizması bu hareketi senkromeçi çevreleyen manşona aktarır ve manşon, seçilen vites dişlisine doğru hareket eder. Manşonun bu hareketiyle, senkromeç bileziği ve 3 adet kilit pimi de hareket eder ve vites dişlisindeki sürtünme koniğine baskı uygular. Bu sırada oluşan sürtünmeyle, senkromeç ve vites dişlisinin hızı eşitlenir.

Vitese geçiş (kavraşma) sonucu, senkromeç ve vites dişlisi aynı hıza ulaşmış yani senkronize olmuştur. Bu aşamada, manşonun iç kısmındaki dişler (diş tepesi), vites dişlisinde bulunan kurt dişlilerinin arasına geçmiştir ve senkromeç – vites dişlisi- çıkış mili birbirlerine bağlanmıştır. Vites değiştirme işlemi gerçekleşmiştir.

Senkromeç Nedir? Senkromeç Arızası Nasıl Anlaşılır Arıza Nasıl Giderilir?

Vites değişimi sırasında, farklı hızlarda dönen vites dişlisi ve çıkış milinin (senkromeçin) hızlarını eşitleyerek, vites dişlisi ile senkromeç dişlisinin yumuşak bir şekilde kavraşmasını ve geçmesini sağlar. 

Böylece hareket, ilgili vites dişlisi üzerinden çıkış miline aktarılarak tekerleklere iletilir.  Senkromeç bileziği, senkromeç ile vites dişlisi arasında çalışan sarı renkli halka şeklindeki parçadır ve zamanla aşınabilir, bu durumda değiştirilmesi gerekir.

Senkromeç tertibatının görevleri şunlardır

1. Vites değişimi sırasında vites dişlisiyle senkromeç arasındaki hızı (devir sayısını) eşitlemek ve vites geçişinin hızlı ve kolay olmasını sağlamak.

2. Vites ve senkromeç dişlilerinin zarar görmesini ve aşınmasını engellemek.

3. Dişlilerin kolay ve sessiz bir şekilde kavraşmasını sağlamak.

Senkromeç Arızası Nasıl Anlaşılır? Arıza Belirtileri Nelerdir?

1. Vites geçişlerinde zorluk, vitese zor atılması ve mekanik sürtünme sesi duyulması.

2. Bazı viteslere hiç geçilememesi.

3.Vitesten kendiliğinden atma meydana gelmesi. Yolda giderken vitesin kendiliğinden boşa atması.

4. Diğer viteslerde bir sorun yokken, sadece belirli viteslere geçişte zorluk veya vitesten kendiliğinden atması.

Senkromeç arızası araştırılırken, diğer vites geçişlerinde hiçbir problem olmamasına rağmen, sadece bir vites geçişinde, örneğin 1-2-3-4-5 gibi viteslerden sadece birine takarken zorluk oluşması, ses gelmesi veya o vitese takılamaması gibi bir sorun olması gerekir. Senkromeçler genellikle iki vites seçimi için kullanılırlar, örneğin 1-2, 3-4, 5-6 gibi, eğer peşpeşe gelen iki vitese geçişte (örneğin 1-2, 3-4) sorun yaşanıyorsa, diğerlerinde bir sorun yoksa yine senkromeç arızası olasıdır.

Senkromeç Arızaları Nelerdir?

1. Senkromeçlerde en sık arızalanan parça sarı renkli senkromeç bileziğidir. Bu parça zamanla aşınabilir, bazı durumlarda da kırılabilir. Bu durumda değiştirilmesi gerekir.

2. Senkromeç mekanizmasında dişli kırılmış olabilir veya değiştirme çatalı kırılmış olabilir.

3. Senkromeç mekanizması sıkışıp kalmış olabilir, rahat hareket etmiyor olabilir.

4. Senkromeç mekanizmasını hareket ettiren değiştirme mekanizması, değiştirici-seçisi kol eğilmiş, kırılmış olabilir.

5. Şanzıman yağı azalmış olabilir.

Senkromeç arızası nasıl giderilir?

Senkromeç arızası durumunda, şanzıman araçtan indirilir ve dağıtılır, tüm senkromeçleri ve dişlileri kontrol edilir, arızalı parçaları değiştirilir.