Sonsuz kademeli şanzıman olarak bilinen bir tam otomatik şanzıman çeşididir

CVT’nin anlamı: (CVT: Continuously Variable Transmission: Sürekli Değişken Transmisyon’dur. Özellikle en çok Japon otomobil üreticileri tarafından (Honda, Nissan, Subaru, Toyota) tercih edildiğinden, Japon şanzımanı da denebilir. Skooter motosikletlerde de daha basit haliyle ve kauçuk kayışı cvt şanzımanlar kullanılır. Hareket, sürekli olarak çapı değiştirilebilen iki adet kasnak, ve bu kasnakları bir birine bağlayan “çelik örgülü kayış” vasıtasıyla iletilir.

Kasnaklardan biri giriş kasnağı, diğer çıkış kasnağıdır. Kasnakların çapı, hidrolik basınçla değiştirilerek, dönüş hızı oranları, hız ve yük durumuna göre otomatik olarak ayarlanır.

Kademesiz sonsuz dişli oranına sahiptir. Bilinen anlamda vites değişimi meydana gelmez, vites geçişi hissedilmez. Tam otomatik şanzımanlara göre, yakıt sarfiyatı düşüktür.

Yapısal olarak diğer şanzımanlardan büyük farklılık gösterir. Kavrama için yine “tork konvertörü”  ya da çok plakalı “hidrolik kavrama” kullanılır (multitronic). CVT şanzımanların büyük çoğunluğunda kavrama için tork konvertörü kullanılır. Cvt şanzımanda “vites dişlisi” ve “senkromeç” bulunmaz. Planet dişli grubu vardır, geri vites hareketi için kullanılır. 

Manuel veya otomatik şanzımanlarda motor devir hızı ve araç hızı birbirine bağımlıdır. Fakat cvt şanzımanlarda bağımlı değildir; motor devir değişmeksizin, aracın hızı arttırılabilir. Örneğin motor devri 2500 rpm’deyken aracın hızı 70-80-130km/h olabilir; bu hızlanma cvt şanzımanın kasnak çapı değişimiyle oluşturduğu aktarma oranı sayesinde gerçekleşir.

Bak) CVT Nasıl Çalışır? Parçaları Nelerdir?

CVT şanzımanlarda vites kademeleri

 olmamasına rağmen, sürücülerin manuel olarak seçim yapabilmeleri için, yazılımla sanal vites kademeleri oluşturulmuştur. Sürücü vites kolunu + - yönde hareket ettirerek veya direksiyondaki vites değiştirme kulaklarını (paddle shift) kullanarak vites büyütebilir veya küçültebilir.

Cvt şanzımanlarda normal-confort sürüş için D konumu ve daha agresif sürüşler için S sport konumu vardır. D konumunda kullanım sırasında motor devri çok yükselmeden vites oranları değiştirilerek hızın artması sağlanır, böylece düşük motor devri, yüksek hız sonucu yakıt ekonomisi sağlanır. 

Araç daha serbest (akıcı) hareket eder, motor freni daha azdır. Vites sport moduna alındığında, araç istenen hıza daha çabuk ulaşabilmesi için motor devrinin daha da yükselmesi sağlanır, sabit hıza ulaşıldığında motor devri azaltılsa bile D konumuna göre daha yüksek tutulur ve ani hızlanma talebine daha çabuk tepki vermeye çalışır. Yine aynı şekilde ayak gaz pedalından çekilse bile, vites oranı değiştirilmeyip sabit bırakılır, böylece tekrar hızlanma durumunda daha iyi tepki verebilir, ayrıca daha fazla motor frenine sebep olur. D konumundayken araç daha akıcıyken, S konumunda daha sert tepkiler verir.

CVT şanzımanın çalışma karakteristiği, üreticiye, kullanılan teknolojiye ve yazılıma bağlı olarak değişmektedir. Aracın sürüş biçimine göre şanzımanın tepkileri farklılık göstermektedir. Örneğin agresif sportif sürüşlerde cvt şanzıman vites kademesi varmış gibi, belirli vites oranlarında vites değişimi yapabilir (Nissan x-tronic). 

CVT Şa ziman Nasıldır? CVT Şanzımanın Avantajları Nelerdir?

1.Sonsuz vites aralığı sayesinde, vites kademelerinin olmaması ve vites geçiş hissi olmaması.

2. Vites yükseltilirken veya düşürülürken (manuel ve çift kavramalı otomatikleride); motor devrinde dalgalanmalar oluşur. Örneğin vites düşürüldüğünde motor devri yükselir ve azalır; ya da vites yükseltilirken motor devri yükseltilir ve vites değişimiyle azalır. CVT şanzımanda ise motor devrinde dalgalanma olmaz, normal sürüşte her zaman ideal motor devir bandı aralığında tutulur.

3.Motorun en uygun devir aralığında çalışmasını sağlayarak, daha iyi performans ve yakıt ekonomisi sağlanır. Motor maksimum tork ve gücünü belirli devir aralıklarında verebilir, ayrıca maksimum yakıt ekonomisi yapabileceği devir aralığı da bellidir, cvt şanzıman motorun bu devir aralıklarında çalışmasını sağlayarak en ekonomik sürüşün elde edilmesini sağlar. Fazla güç talebinde ise motor devrinin artmasına ve gücün yükselmesine izin verir, bu durumda yakıt ekonomisinden ödün verilir. 

4. Özellikle düz yolda yüksek hızlarda (sabit hızlarda veya otoban sürüşlerinde), oldukça düşük vites oranı sağlayarak, motor devrinin çok düşük olmasını sağlar. Düşük motor devri düşük yakıt tüketimini getirir. Bir şanzımanda ne kadar çok vites kademesi varsa (yani vites oranı değişim aralığı ne kadar fazlaysa), o aracın yakıt tüketimi azalacaktır.

5.Motordan gelen çekiş kuvveti hiç kesintiye uğramadan aktarılır. Çünkü vites geçişi ve debriyaj kesintisi yoktur.

6. Yokuş inişlerinde iyi bir motor freni imkanı sunar.

7. Kaliteli bir cvt şanzıman, özellikle Japon üretimi (Honda-Subaru-Nissan) arızasız ve sorunsuz bir kullanım sunar. Bakım masrafı diğer otomatiklere göre daha azdır. (Bkz: CVT Şanzıman Nasıl Çalışır?)

CVT Şanzımanın Olumsuz Özellikleri-Dezavantajları

8. Gaz tepkisi manuel veya çift kavramalı yarıotomatik (dsg-dtc-edc) şanzımanlara göre, daha yavaştır.

9. Gaz pedalına ani hızlanma için basıldığında, motor devri yükselmesine rağmen, hızlanma biraz daha yavaş ve geç gelmektedir. Bu özellikten kurtulmak için vites “S” sport moduna alınır.

10. Cvt şanzıman, manuel şanzıman ve çift kavramalı yarıotomatik (dsg-dtc-edc) şanzımanlardan bir miktar daha fazla yakıt tüketimine sebep olur. Bunun temel sebepleri, sistemin hidrolik basınçla çalışması, yağ pompasının motordan güç alması, tork konvertörünün ağır ve kısmen kayıplı çalışması. Yani bu şanzımanın hareketi aktarabilmesi için, sürekli bir hidrolik basınçla kavramaların sıkıştırılıyor olması, tork konvertörüne yağ pompalanması gerekiyor. ATF pompası sürekli olarak motordan güç çekmektedir. (Bununla birlikte tam otomatik şanzımanlardan daha az yakar, daha ekonomiktir).

CVT Şanzıman Hangi Araçlarda Var?

1. Honda: Jazz, City, Civic (2017’den önce tam otomatik, 2017’den sonra cvt şanzımana geçti).

2.Nissan (x-tronic): Micra, Juke (benzinli), Pulsar (benzinli), Qashqai, X-Trail

3. Subaru (Lineartronic): Forester, Legacy, XV, Outback, Exiga, Impreza,

4. Toyota (Multidrive s): Yaris, Corolla, Auris, C-HR, Verso, Avensis (Bkz: Multidrive S Kullanıcı Yorumu)

5. Renault (x-tronic): Koleos

Evet, cvt şanzıman tam otomatik şanzıman türüne giren bir vites kutusudur.