Motorda piston ve silindir görevleri

Motorda piston ve silindir görevleri Motorda piston ve silindir görevleri

Piston ve silindir, silindir biçimli bir bölme (silindir) ile bunun içinde, bir akışkanın basıncıyla ya da bu basınca karşı ileri geri kayarak hareket eden silindir biçimli bir koldan (piston) oluşan mekanik düzenek. Buhar makinelerinde silindirin her iki ucuda levhalarla kapalıdır; silindirin içinde hareket eden pistonun kolu, silindirin bir ucuna yerleştirilmiş buhar geçirmez bi salmastra donanımının içinden geçerek dışarı uzanır.

Piston ve Silindir

İçten yanmalı bir motorda ise silindir uçlarından biri kapalıdır; bu uca silindir kapağı denir. Silindirin diğer ucu ise, krank mili ile pistonu birleştiren biyelin (piston kolu) serbest salınımına olanak sağlamak amacıyla açıktır. Kıvılcım ateşlemeli benzin motorlarında bujiler ile sıkıştırmalı ateşlemeli dizel motorlarında püskürtme memeleri, ayrıca kimi motorlarda yakıt girişini ve yanmış yakıt çıkışını denetleyen supaplar da silindir kapağına yerleştirilir.

Motorların çoğunda silindirler, genellikle dökme demir ya da aluminyumdan yapılan motor bloklarına açılır. Bazı motorlarda da silindirin iç kısmında, aşındıklarında değiştirilebilen gömlekler bulunur. Altiminyum bloklarda, aluminyumun dökümü sırasında kalıba yerleştirilen dökme demir gömlekler kullanılır. Bu gömlekler aşındıklarında değiştirilemez, ama rektifiye yoluyla düzgünleştirilebilir.

Piston çevresinde genellikle segmanlar bulunur. Bunlar piston çeperindeki oyuklara yerleştirilmiş, pistonun silindir içine sıkı geçmesini sağlayan metal halkalardır. Ayrıca sıkışmış gazların piston çevresinden sızmasını ve yağlama yağının yanma odasına girmesini önlerler.

Pistonun tamamen genişlemiş durumda hızı sıfır iken bulunduğu noktaya alt ölü nokta, tamamen sıkışmış durumda hızı sıfır iken bulunduğu noktaya da üst ölü nokta, alt ölü noktadan üst ölü noktaya kadar aldığı yola da kurs ya da strok denir.

İçten yanmalı bir motorun en önemli özelliği sıkıştırma oranıdır. Bu oran, pistonun alt ölü noktada bulunduğu andaki yanma odası toplam hacminin (maksimum hacim), pistonun üst ölü noktada bulunduğu andaki yanma odası toplam hacmine (minimum hacim) oranıdır. Ama uygulamada gerçek sıkıştırma oranı bundan biraz daha azdır. Sıkıştırma oranı büyüdükçe motorun verimi artar, ama bu tip motorlarda kullanılan yakıtın vuruntu önleyici özelliklerinin iyi olması gerekir.

Sıkıştırma oranıyla yakından ilgili bir başka özellik de, pistonun bir ölü noktadan öteki ölü noktaya hareketi sırasında yanma odası hacminde oluşan değişikliktir; silindir hacmi olarak tanımlanan bu özellik santimetre küp cinsinden belirtilir ve motorun beygirgücü cinsinden gücüyle ilişkilidir.