Direksiyon Pompası Nedir Ne İşe Yarar?

Hidrolik pompa, hareketini motordan alan ve sistemin ihtiyaç duyduğu yüksek yağ basıncını sağlayan elemandır. Tipi genellikle kanatçıklı tip pompadır. Pompa, hareketi kayış-kasnak ile alır ve hareket enerjisini hidrolik enerjiye dönüştürür.

Hidrolik pompa, sistemde kullanılan yağı, bir “yağ rezervuarı”ndan alır. Bu direksiyon yağ kutusu, pompa ile tek parça olabileceği gibi, genellikle pompadan ayrıdır ve hortumla pompaya bağlanmıştır.

Ağır vasıtalarda (kamyon, çekici vb.), iş makinalarında, traktörlerde pompanın kapasitesi ve basıncı daha büyüktür ve hareketini dişliler yardımıyla direkt olarak motordan alır.

Eğer sistem elektrohidrolik (elektrohidrolik servo direksiyon) ise, mekanik bir pompa yerine elektrikli pompa kullanılır ve motorla her hangi bir bağlantı yoktur.

Direksiyon Pompası Nasıl Çalışır ?

Genellikle paletli (kanatçıklı) tip direksiyon pompası kullanılır, pompa hareketini motordan alır ve rotor hızla döner. Rotordaki yarıklarda paletler (kanatçıklar) bulunur ve dönüş sırasında merkez kaç etkisiyle dışa açılırlar, böylece pompa gövdesine dayanarak ve süpürerek dönerler. Pompa gövdesinde, iki adet giriş (emiş) ve iki adet çıkış (basma) kanalı bulunur. Rotorun dönüşüyle kanatçıklar; hacmin arttığı kısımda (vakum etkisi) yağı emer ve yola devam ederler, dönüşle beraber hacmin azalmasıyla ise yağ basınçlanır (sıvılar sıkıştırılamaz- basınçları artar), basınç kazanan yağ çıkış hatlarından basılır.

Hidrolik Pompa Akış Kontrol Valfi Nedir Nasıl Çalışır ?

Direksiyon hidrolik pompası dönüş hareketini bir kayışla motordan alır ve basınçlı hidrolik yağı kontrol valfi ve silindire gönderir. Pompanın gönderdiği yağın basıncı ve debisinin sabit (belirli bir değerde) olması istenir. Fakat pompa hareketini motordan aldığı için ve motor devrinin sabit olmadığı için, pompanın debisi de sürekli değişecektir. 

Örneğin motor devri arttığında basınç ve debi çok artacak, hidrolik direksiyon destek gücü çok artacak ve direksiyon aşırı yumuşak olacaktır, bu durum direksiyon hakimiyeti ve sürüş emniyetini bozacaktır. Ayrıca aşırı yüksek basınç sistem elemanlarına zarar verecektir. Akış kontrol valfi, devir artsa bile pompanın basma debisini sabit tutar.

Sürücü direksiyon simidini tam sağ veya tam sol yaptığında ve silindirdeki piston sona dayandığında, sistemdeki boru-hortumlar ezilip tıkandığında, pompanın gönderdiği basınçlı yağ artık gidecek yer bulamaz, bu durumda yağ basıncı aşırı artacak, sistemdeki parçalara ve sızdırmazlık elemanlarına zarar verecek, motordan çok fazla güç çekecektir. Sistemin artık daha fazla basınca ihtiyaç duymadığı böyle anlarda, devredeki basıncı sınırlayacak bir valfe gerek duyulur, buna “pompa akış kontrol valfi” denir.

Akış kontrol valfi, pompa gövdesinde çıkış hattının olduğu kısımda bulunur ve gergin bir yay, valfi kapalı konumda tutar. Sistemdeki basınç aşırı arttığında ve bu basınç valfe etki ettiğinde, yayın itme kuvvetini yener, valf geri çekilerek delik açılır, basınçlı yağ bu delikten tahliye edilerek tekrar pompanın emiş hattına  gönderilir. Böylece basınçlı yağ, kumanda valfine gönderilmeden pompada devir daim ettirilmiş ve basınç sınırlandırılmış olur. Kumanda valfi çalışırken, basınçlı yağın sirkülasyonundan dolayı sürücü ince bir ses duyacaktır.

Direksiyon simdi tekrar normal çalışma koşullarına döndüğünde, sistemde basınç düşer, akış kontrol valfi kapanır, pompa normal değerlerde basınçla sistemi beslemeye devam eder.

Akış kontrol valfine bir “kontrol spool” ilave edilmesiyle, "motor devrine duyarlı hidrolik direksiyon sistemi" elde edilir, motor devri arttıkça direksiyon sertleşir. Akış kontrol valfi gövdesine ilave edilen kontrol spool, motor devri arttıkça artan pompa basıncı sebebiyle hareket ederek, yağ çıkış kanalını daraltır, yağın akışını kısar. Silindire giden yağın miktarı azaldığı için, direksiyon sertleşir.

Hidrolik direksiyonun sertleştirilmesi;

a) Motor devri arttıkça (devire duyarlı direksiyon)

b) Aracın hızı arttıkça (hıza duyarlı direksiyon) (daha iyi olan budur)

Şeklinde, iki yöntemden biri seçilerek kullanılır.