Motor Arıza Lambası Neden Yanar? Nasıl Söndürülür?

Motor arıza lambasını en sık yakan sensörler; genelde lambda (oksijen) sensörü veya vuruntu sensörüdür. Lambda sensörü daha çok yakıt-enjeksiyon ve hava-yakıt karışımı problemleri ve yanma verimi ile ilgili sorunlarda arıza lambasını yakar. Vuruntu sensörüyse daha çok ateşleme arızasıyla ilgilenir. Bu sensörlerin arıza lambasını yakması, sensörlerin kendisinin direkt arızalı olduğu anlamına gelmez, arızaya bir çok etken sebep olabilir. 

Arıza lambasının yanmasının sebebi onlarca sensörden birinin arızası sebebiyle (elektromekanik) olabileceği gibi, motor mekaniğinden (supaplar, piston-silindir, eksantrik mili vb.) kaynaklanan bir arızanın sonucu olarak da yanabilir. Araç; test cihazına bağlatılıp arıza hafızası okunmalıdır. 

Arıza lambasını söndürmek için aracı bilgisayarlı arıza tespit cihazına bağlatıp, arıza hafızasını silme (resetleme) işlemi yapılmalıdır.  Arızanın silinmesi işlemi, arızanın kalıcı veya geçici olmasına göre değişir. Aşağıda bu ayrım ve söndürülme işlemi detaylı olarak anlatılmıştır.

Motorla ilgili olduğunda genelde sarı renkli motor şeklinde arıza lambası yanar. 

Arıza lambasına; MIL (Malfunction Indicator Light- Arıza Gösterge Işığı) da denir.

Bazen ikaz lambasında sembolün içerisinde "Check Engine" (Motoru kontrol et) şeklinde yazı olabilir.

Geçici Arıza:Bazen arıza, elektronik donanımdaki anlık bir temassızlık veya anlık bir durum sebebiyle yanar, arıza bir daha tekrar etmez, buna geçici arıza denir, bu arıza bilgisayarla (diyagnostik cihazıyla) silinmesi gerekir ve geri gelmez. Bazı modellerde ECU yazılımı sayesinde, bunun geçici bir arıza olduğu anlaşılır kendiliğinden söndürülür, bunun için ECU, motorun çalışmasını saat, devir sayısı, sefer-yolculuk sayısı bakımından takip eder; eğer tekrarlanmıyorsa arıza ışığını söndürür. Bazı araç modellerinde diyagnostik yazılımları daha arıza kaydını silerken bunun bir kalıcı arıza olduğunu belirtir ve silmeyi reddeder veya sildikten hemen sonra arızanın silinip silinmediğini test eder ve kalıcı arızaysa arızayı tekrar getirir.

Bazen anlık bir sorunu düzelttiğinizde arıza lambasını söndürürsünüz, örneğin; fren hidrolik sıvısı azaldı ikaz lambası yandı, tamamlarsınız söner veya depo kapağı tam kapanmadı ikaz lambası yandı, sıkarsınız bir süre sonra söner veya bir elektronik parçanın soketi çıktı, takarsınız söner.

Kalıcı Arıza: Bu arıza geçici olmayan ve halen devam eden (sürekli) bir arıza olduğu anlamına gelir, silinse bile geri gelir veya silinmesi reddedilir. Bunun anlamı şudur, arızayı tespit edip sorunu çözmeden bu arıza gitmeyecektir. Bu durumda önce arızalı donanıma tamir-değişim işlemi yapılır, daha sonra arıza hafızası tekrar silinir, normal olarak arıza hafızasının silinmesi beklenir, arıza tekrar gelmiyorsa sorun ortadan kalkmıştır fakat yine de mutlaka yol testine çıkılmalı veya motor arızanın tipine göre çeşitli durumlarda çalıştırılıp, arızanın geri gelmediğinden, arıza lambasının yanmadığından emin olunmalıdır.

Motorda anormal bir durum veya arıza olması durumunda motor arıza lambası yanacaktır, motor arıza lambasını en sık yakan sensörler; genelde lambda sensörü veya vuruntu sensörüdür. Lambda sensörü daha çok yakıt-enjeksiyon ve hava-yakıt karışımı problemleri ve yanma verimi ile ilgili sorunlarda arıza lambasını yakar. Vuruntu sensörüyse daha çok ateşleme arızasıyla ilgilenir.

Motor Arıza Lambasının Yanıp Sönmesi

Sarı renkli motor şeklinde arıza lambası yanıp sönüyorsa, motorun çalışmasıyla ilgili ciddi bir problem var demektir, motor kontrol ünitesi (ecu) ışığı yakıp söndürürken, motoru arıza moduna geçirir. Arıza modu, motorun zarar görmemesi için ECU’nün kullandığı bir acil durum stratejisidir. Motorun çalışmasını düzeltmeye çalışır, bunu yaparken ateşleme avansını ve enjeksiyonu değiştirebilir, motor devrini sınırlar, motor gücünü sınırlandırır, gaz talebini ihmal edebilir. Bazen stop edip tekrar çalıştırmak bu moddan çıkmasını sağlayabilir. En kısa sürede servise gidilmesi gerekir.

Bilgisayarlı Diyagnostik (Arıza Tespit) Cihazı:  Her markanın kendisi için özel olarak yazılımını geliştirdiği, arıza kodlarının okunduğu, arıza kodunun yanında açıklamasının yer aldığı, arızaların olası sebeplerinin ve kontrol edilmesi gereken parçaların belirtildiği, hatta nasıl yapılacağını da içerebilen yönergelerin olduğu sistemdir. Araca kablosunun bağlantı ucu (OBD ucu) standarttır, soket yapısı her araçta aynıdır ama diğer her şey farklıdır.

Motor arızalarında OBD – EOBD, Diyagnostik, Hata kodu, DTC, MIL, arıza lambası, check engine gibi kavramların ne olduklarına bakalım.

OBD: On board diagnose; araç üstünde arıza teşhisi veya göstergeneden arıza teşhisi anlamına geliyor, bu ilk olarak ABD’de otomotiv üreticilerine şart koşuldu,

E-OBD ise aynısının Avrupa versiyonu EOBD (Euro On-board Diagnose).

Sistemin mantığı; motorda bir arıza, anormal bir durum olursa ve bu egzoz emisyonlarını arttırırsa, sürücüyü uyarın ki, gitsin tamir ettirsin. Böylece motor arıza lambası kadranlarda yerini aldı.

Artık (OBD-2 veya EOBD ile) sadece motor-emisyon ilgisiyle değil, motor ve aracın tüm sistemleriyle ilgili bir arıza meydana geldiğinde, çeşitli ikaz ışıkları, yazılı mesaj uyarılarıyla sürücü bilgilendiriliyor. Böylece karmaşık sistemde hızlı ve net olarak teşhis yapılıp sorun giderilebiliyor.

Diagnostic Trouble Code'un kısaltılmış halidir, anlamı "arıza teşhis hata kodu" 'dur ve arıza tespit cihazıyla okunur.  

Örneğin P0420; katalitik konvertör arızasına işaret eden bir dtc kodudur, yani bir arıza kodudur.