Dizel Motoru (Diesel Çevrimi) 4 Zamanlı Dizel Motoru Nasıl Çalışır, Çalışma Prensipleri Nelerdir?

Dizel motoru bir fosil yakıt olan motorinle çalışır. Motorinin kimyasal yapısı benzinden farklı olduğu için motorin içeren yanma reaksiyonları benzin içerenlerden farklılık gösterir. Bu farklardan en belirgin olanı ise motorinin başarılı bir şekilde yanması için gereken basıncın benzinden çok daha fazla olmasıdır. Bu nedenle bir dizel motor silindirinin içindeki hava benzin motoru silindirinin içindeki havadan kat kat fazla sıkıştırılır. Bu işlemi kolaylaştırmak için turboşarj adı verilen bir sistem kullanılır. Turboşarjla birlikte havanın basıncı motora girmeden yükseltirir bu da motorun volumetrik veriminin artmasını sağlar. İkinci büyük farklılık ise dizel motorlarda ateşleyici olarak buji kullanılmamasıdır. Dizel motorlar ve benzinli motorlar arasındaki tüm farklar sonraki bir yazıda ele alıncaktır. 4 zamanlı bir dizel motor silindirindeki 1 tam döngü şu şekilde gerçekleşir:



1. Zaman: Emme (ing: intake) Bu aşamada emme valfi açıktır ve silindire benzin motorunda olduğu gibi yakıt- hava karışımı değil sadece hava alınır. Benzinli motorda emme pistonun üst ölü noktadan alt ölü noktaya doğru hareketi esnasında oluşan vakum yardımıyla tamamlanır fakat bu sistem dizel motora çalışması için gereken havayı sağlamakta yetersiz kalır. Bunun yerine motora yüksek basınçlı hava sağlayan bir turboşarj ünitesi kullanılır, bu sayede motora hem daha çok hava alınmış olur hem de silindir içindeki havanın basıncı nispeten daha yüksektir. Emme valfinin kapanmasıyla 1. zaman tamamlanmış olur.



2. Zaman: Sıkıştırma (ing: compression) Sıkıştırma zamanında valfler kapalıdır ve piston alt ölü noktadan üst ölü noktaya hareket eder. Bu hareket esnasında basıncın yükselmesinden dolayı silindir içerisindeki hava ısınır. Bu aşamada dizel motorun benzinli motordan farklı bir yönü daha ortaya çıkar: dizel motorun sıkıştırma zamanı sonunda silindir içindeki havanın basıncı, benzin motorunun silindiri içindeki havanın basıncından kat kat fazladır. Yani silindir içindeki havanın sıcaklığı benzinli motora göre anormal derecede yüksektir. Piston üst ölü noktaya ulaştığında 2. zaman tamamlanmış olur.



3. Zaman: Yanma (güç) (ing: power): İkinci zaman sonucu silindir içerisindeki yüksek basınca ve sıcaklığa sahip bir ortam oluşur ve silindirin içi yanma tepkimesine hazır hale gelir. Bir enjektör vasıtasıyla silindir içine yakıt püskürtülür ve yanma tepkimesi başlar. Bu tepkime sonucu sıcaklık ve basınç daha da arttığı için piston üst ölü noktadan alt ölü noktaya hareket etmeye zorlanır. Pistonun bu hareketi sayesinde mekanik enerji üretilir. Piston alt ölü noktaya ulaştığında 3. zaman tamamlanmış olur.



4. Zaman: Egzos (ing: exhaust): 3. zamanın tamamlanmasıyla pistonun içi atık gazlarla dolar ve bir sonraki çevrim için bu gazların tahliye edilmesi gerekir. Egzos valfi açılar ve piston alt ölü noktadan üst ölü noktaya hareket eder. Silindir içi hacim azaldığı için atık gazlar ortamı terk etmeye zorlanır ve egzos valfi açıklığından dışarı atılır. 4. zaman tamamlandığında silindir bir sonraki çevrime hazır hale gelir.